Azken artikuluak

Kultura adierazpena edo adierazpen kulturala kultura agertu eta gauzatzen den formetako bakoitza da, izan materiala izan immateriala, ideia, pentsaera, emozio edo sinesmenak adierazteko, hala nola artelanak, musika, ohiturak eta errituak. Kultura adierazpen horiek indibidualak izan daitezke, sormenaren bitartez artista batek garatuak edota kolektiboak, gizatalde batek bereganatu eta horren baitan zabaldu […]

Alferrak gaitzesteko ironiazko atsotitza, etxeko azienda zaindu gabe utzita emaztearekin haurrak izateari baino ez diotela egiten adieraziz. Aldaerak alferraren etxean, behia antzu eta emaztea ernari Loturiko artikuluak Anisokronia eta isokroniaAnisokronia testu bateko denboraren aldaketa da, izan moteltze edo geldiadia (adibidez, une baten deskribapen luzeak eginez) izan azkardura (elipsi baten bitartez, […]

Gertaerak beste zerbaiten seinale gisa interpretatzeko gomendioa egiten duen atsotitza. Aldaerak kea dagoen lekuan sua Loturiko artikuluak aginterik ez den herrian, nahasmenduaGizartean bakean eta ordenan bizitzeko, norbait agintari izatea beharrezkoa dela adierazteko. sua eta ura, belaunetik beheraSuaren eta uraren arriskuez ohartarazteko. nire etxeko kea, auzoko sua baino hobeaNorberaren ondasun eta […]

Hiri plangintza edo hiri-planifikazioa hiri edo herri epe luzerako diseinua eta haren hazkundearen orientazioa aztertu, garatu eta ezartzen duten jardueren multzoa da, jarduera horiekin loturiko ezagutza eta teknikekin batera, honako hauei dagokienez: lurzoruaren erabilerak, bizitokien tipologia, azpiegiturak, mugikortasuna, kultura eta, oro har, hiria osatzen duten alderdi guztiak, gauzen eta pertsonen […]

Artelan batean, pisu bisuala konposizio artistikoko elementu batek duen begirada eta arreta erakartzeko gaitasuna da. Pisu bisuala, besteak beste, elementu bakoitzaren, horren ingurunearen eta obra osoaren artean ezartzen den erlazioaren araberakoa da; adibidez, hondo uniforme batean kokatutako elementu batek pisu bisual handia izango du eta, beraz, ikuslearen begirada erakartzeko joera […]

Abendu bero edo epelak laborari edo nekazarientzat gauza txarra dela (ez du poltsa berotzen, ez du etekinik ematen alegia) adierazteko. Aldaerak abendu beroak ez du laborariaren moltsarik berotzen Loturiko artikuluak aditu nahi ez duenak, ez du esan beharBesteen aurka hitz egiten duenak berataz ere gaizki mintzatzea espero behar duela adierazteko. […]

Garai bakoitzak eskaintzen dituen aukerak aprobatxatu behar direla adierazteko. Loturiko artikuluak eguzki eta euri, martxoko eguraldiMartxoko eguraldi aldakorra nabarmentzeko. Eguzki ErregeaEguzki Erregea (Le Roi Soleil, frantsesez) Luis XIV. Frantziako eta Nafarroako erregeari (1638-1715) eman zitzaion izen edo titulua izan zen, Frantzian zuen botere absolutuari (ikus, absolutismoa) erreferentzia eginez… usoak joan, […]

Gauzak behar diren ordenan egiten ez direnean (aurrena uztarria, gero idiak) adierazten den atsotitza. Loturiko artikuluak MarkuletaMarkuleta bereziki Gipuzkoan, eta maiztasun txikiagoarekin Nafarroan, zabaldutako euskal deitura. esaera zaharrak, gezurrik ezEsaera zahar edo atsotitzen irakaspenek bizitzari buruz egi-egia direla adierazteko. burua saldu eta txapela erosiDesgaraian egiten dena alperrik izaten dela adierazteko. […]

Herri  indigena (latinezko inde eta -gena hitzetatik, literalki "bertakoa") aspalditik eta luzaroan lurralde batean bizi izan den herri edo etnia da, berezko kultura edo kultura-elementu jakinekin (hizkuntza, ohiturak, bizimodua, instituzioak, ...), herri kontzientzia edo identitatea atxikitzen duena eta historian zehar eta egun ere zapaldurik edo menderaturik izan dena, gehienetan kolonialismoaren ondorioz, […]

Bizitoki-segregazioa edo segregazio erresidentziala hiri baten baitan hiritarren bizitokia haien gizataldearen edo maila sozioekonomikoaren araberakoa izatea da, gizatalde edo gizarte klase horiek auzo eta auzune desberdinetan banatuz. Arraza, etnia, maila sozioekonomikoa eta adina izaten dira bizitokiz segregatzen duten ezaugarriak eta faktoreak; horrela, esan daiteke bizitoki-segregazioa finean bigarren maila bateko segregazioa […]

Geografian, aniztasuna lurraldea eta paisaia osatzen dituzten elementu fisikoen eta giza elementuen multzoa da. Zenbat eta handiagoa izan elementu fisiko eta giza elementu horien kopurua, eta beraz anitzagoa, orduan eta konplexuagoak izango dira beren artean ezartzen diren dinamika propioekiko erlazioak eta mendekotasunak, eta, ondorioz, konplexutasun geografiko handiagoa izango da., batez […]

Hispaniako Marka edo Marka Hispanikoa Inperio Karolingioaren hegoaldeko mugetan, Pirinioen inguruan, hura musulmanen eraso eta balizko inbasioetatik babesteko eratu ziren lurralde atxikiak izan ziren, muga politiko-militar gisa, erresuma, dukerri edo konderri moduan antolatuak. Hispaniako Markako entitate politikoetatik abiatu zen Errekonkista izeneko prozesua. Loturiko artikuluak Marka zuriakMarka zuriak, banatzaile-markak edo marka […]

Errekonkista Iberiar Penintsulako Erresumek VIII-XV. mende bitartean Al-Andaluseko lurralde musulmanak militarki konkistatu eta jendeztatzeko prozesua izan zen. Covadongako guduarekin hasi, 718 urtean eta Grandako konkistarekin (1482-1492) bukatu zen. Ikus, gainera Hispaniako Marka (Marka Hispanikoa) Loturiko artikuluak Enkomiendak eta komendadoreakErdi Aroan, Gaztelako eta Aragoiko erresumetan, enkomienda monarkak pertsona bati entregatzen zion […]

Neorruralismoa, mugimendu neorurala edo mugimendu neolandatarra XX. mendearen bukaeratik aurreko hamarkadetan izandako landa exodoaren ondorioz hustutako herriak eta lurraldeak jendeztatzeko migrazio-mugimendua da, non bereziki hiritik etorritako jende gazteak bizimodu alternatiboak garatzea bilatzen duen, gizarte kapitalista, burges eta kontsumista ukatuz. Jende kopuruz ez da migrazio-mugimendu masiboa, bai ordea esanguratsua, aurreko hamarkadetan […]

Lan-arriskua, laneko arriskua edo arrisku profesionala langile batek bere lantokian edo lan-jardueran jasaten duen egoera arriskutsua da, bere segurtasuna edo ongizatea kolokan jarri dezaketen ezbehar, istripu edo gaixotasun bat izateko probabilitatea dakarrena. Lan-arrisku horien ondorioak saihesteko lan-arriskuen prebentzioa garatu behar da, arriskuak gauzatu baino lehen, horiek ekar ditzaketen egoerak zuzentzeko […]

Ez nahastu merkatu edo lehia askearekin. Merkataritza librea, merkataritza askea edo truke askea erosle eta saltzaileen arteko transakzio ekonomikoak, ekonomia edo herrialde jakin batean edota herrialde batetik bestera, oztopatzen ez dituen marko ekonomikoa da. Horrek inplikatzen du merkataritza askean estatuak ez duela inongo erregulaziorik jarri behar eragile ekonomikoen artean adosten […]

Eztanda zuria Europan XIX. mendean eta XX. mendearen zati handi batean garatu zen fenomeno demografikoa izan zen, non trantsizio demografikoaren lehen faseetan heriotza-tasaren beherakada handia eta jaiotza-tasa artean handia izan ziren aldi berean. Horren ondorioz, Europako populazioaren hazkunde begetatibo handia eta azkarra gertatu zen, gehienbat arraza zuriko biztanleriaren baitan.  Hazkunde […]

Desmilitarizazioa da indar militar eta paramilitarren eta haien azpiegitura eta ekipamenduen tamaina eta jarduera murrizteko prozesua, normalean gatazka bat konpontzeko esparru batean edo tentsioa eta gatazka belikoak murrizteko helburuarekin, aldi berean indar horien kontrol zibila indartuz, jarduera armatuan izan dezaketen ekimen oro kontrolatuz. Era horretan, desmilitarizazioak gatazkan inplikatutako pertsona guztien […]

Mugikortasun geografikoa berarekin langilearen bizitoki aldaketa dakarren lantokiaren aldaketa da, lanpostu edo enpresa berean edo beste enpresa batera aldatzen denean. Mugikortasun geografikoa lan-malgutasuna osatzen duten elementuetako bat da, eta orokorrean giza baliabideen erabilera efizienteagoa ekartzen duela irizten da, lan-eskariaren eta lan-eskaintzaren arteko doikuntza hobetzen baitu. Enpresa bakoitzaren kasuan, eta baita […]

Suertatzen zaizkigun zoritxarreko eta zorioneko gertakariei garrantzirik ez eman eta haiei erreparatu gabe beti aurrera egiteko aholkua ematen duen atsotitza. Loturiko artikuluak Kognazioa eta kognatuakJatorrian zuzenbide erromatarrean garaturiko kontzeptua, baina egun antropologian ere erabiltzen dena, kognazioa edo ahaidetasun kognatizioa emakume baten amatasunetik garatzen den ahaidetasuna da. Kognatuak dira emakume batengandik […]