Azken artikuluak

Karlos Maria Isidro Borboikoa, Don Karlos ere deitua, gazteleraz eta izen osoz Carlos María Isidro de Borbón y Borbón-Parma (1788-1855), Espainiako infantea izan zen, Karlos IV. Borboikoa bigarren semea, Fernando VII. Espainiako errege izango zenaren ondoren. Bere anaiaren alaba Isabel II.arekin izandako auzi dinastikoaren protagonista nagusietako bat izan zen, Fernando […]

XIX. mendeko Espainian, auzi dinastikoak edo gatazka dinastikoak Fernando VII .aren erregealdiaren amaiera aldera Espainiako tronua hartuko zuen monarkaren inguruan irekitako gatazkari egiten dio erreferentzia. Fernando VII .a 1833an hil zen, Karlos Maria Isidro bere anaiak tronua beretzat zela aldarrikatzen zuen, Fernando VII.aren alaba Isabel II.aren aurka, eta horren ondorioz […]

Gestalt psikologiaren eskola edo korrontea da, gizakiak munduko gauzak eta gertakariak osotasun moduan nola hautematen ditugun aztertzen duena, haiek osatzen dituzten osagai edo ataletatik haratago eta hautemate horretarako lege orokorrak bilatuz. Bereziki oinarritzen dena fenomenologian edo subjektuaren esperientzia pertsonalean, bereziki haren oroitzapenetan, sinesmenetan, bizipenetan eta emozioetan. Loturiko artikuluak Agentibitatea edo […]

Tronkalekotasuna egun Bizkaiko Foruan Bizkaiko Lur Lauan dauden lur eremu eta haietara atxikita dauden eraikuntzen gainean (bereziki lurrak eta baserriak) lerro zuzeneko ahaideek, aurrekoek nahiz ondorengoek, eta kasu batzuetan zehar-ahaideek ere, duten eskubidea da, haien herentziak jasotzeko edota eskualdaketa batean lehenetsiak izateko. Tronkaletasunaren mendean dauden onibarrei tronkaleko ondasun deitzen zaie, […]

Ordenagailu batean, RAM memoria (Random Access Memory, euskaraz "zorizko atzipeneko memoria") ordenagailuak une jakin batean behar dituen programak eta informazioa gordetzeko baloiatzen duen epe laburreko memoria edo biltegiratze-unitatea da. Loturiko artikuluak OrdenagailuaOrdenagailua edo konputagailua informazioa prozesatzen duen aparatua da, informazioa hori sarrera-gailu batzuetatik jasoz eta software edo burutu beharreko aginduak […]

Biziaro bakoitzak saihestezinak diren joerak dituela adierazteko: zahartzaroan, makal; eta haurtzaroan, bizkor. Loturiko artikuluak Kognazioa eta kognatuakJatorrian zuzenbide erromatarrean garaturiko kontzeptua, baina egun antropologian ere erabiltzen dena, kognazioa edo ahaidetasun kognatizioa emakume baten amatasunetik garatzen den ahaidetasuna da. Kognatuak dira emakume batengandik garatutako ahaidetasun-zuhaitzean… azkar eta ondo, usoak heganGauzak aldi […]

Jutxe Ipar Koreako ideologia komunista ofiziala da, bertako agintean 1948tik 1994an hil arte egon zen Kim Il-sung osatu eta dogma absolutu gisa ezarri zuena. Loturiko artikuluak Kontsulatua (Frantziako historia)Frantziako historian, Kontsulatua Direktorioa desegin zuen Brumarioko 18ko estatu-kolpetik (1799ko azaroak 9), zeinaren ondorioz Napoleon Bonapartek kontsul lehenaren kargua hartuz agintea hartu […]

Hirurteko Liberala Espainiako historiako 1820tik 1823ra bitarteko garaia da, Rafael de Riegok 1820ko urtarrilaren 1ean egindako pronuntziamenduarekin hasitakoa, Fernando VII.a 1812ko Cadizko Konstituzioa urte horretako martxoan berrezartzera behartu zuena, 1814an hasitako Seiurteko Absolutista amaitutzat eman eta 1823ra arte gobernu liberalen aldi bati bide emanez. Gobernu horien ezaugarri nagusia  liberal moderatu […]

Oasiak basamortuan han hemenka kokatzen diren ur, landare eta nekazaritza-gune emankorrak dira, non bereziki palmondoak eta fruitu-arbolak hazten diren, bertako biztanle-talde txikiek landuta, bertan dagoen urmael, iturri edo lurrazpiko urak aprobetxatuz. Abeltzaintza nomadan aritzen diren taldeen geltoki eta atsedenleku izaten dira orobat. Txiki-txikiak izan daitezke, baina beste batzuetan azalera handiko […]

Bero-bolada edo beroaldia eskualde batean egun batzuetan zehar ez ohikoak diren tenperatura maximo oso altuen segida da. Zehatzago, Espainian, AEMET meteorologia-instituak ezartzen du beroaldia dagoela hiru egunetan edo gehiagotan segidan eskualde bateko estazio meteorologikoen %10etan gutxienez 1971. urtetik 2000. urtera bitartean tenperatura maximoak tenperatura altuenen %5etan daudenean. Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, […]

Sua, eguzkiaren sinbolo gisa seguruenik, neguko eta udako solstizioetako ospkizunen osagai nagusia dela adierazteko. Loturiko artikuluak San Ignazioren martxa (San Inazioren martxa)San Ignazioren Martxa edo San Inazioaren Martxa Ignazio Loiolakoa eta berak sorturiko Jesus Konpainia goraipatzeko Agustin Paskual Iturriagaren (1778-1851) hitzekin osaturiko abestia da, Nemesio Otañok (1880-1956) musikatua. Hitzak… sua […]

Itziar Debako auzoa da, Gipuzkoako mendebaldean eta kostaldetik gertu, Andutz mendiaren magalean. Debako hirigunetik 6 kmra eta 800etik gora biztanlerekin, XXI. mendean udala izateko gogoa azaldu izan dute bertako hiritarrek. Historian, Gipuzkoako herri zaharrenetarikoa da, eta inguruetan erromatarren garaiko Tritium Tuboricum hiria zegoela uste da. Ondarearen aldetik, ezaguna da Itziarko […]

Ginopia (antzinako grezierazko hitzekin osaturiko neologismoa: ginos, "emakumea"; mio, "itxi" eta opos, "begia") emakumeak eta haien lana eta ekarpenak inbisibilizatzen dituen jarrera androzentrikoa da. Emakumeen arazoak, salaketak eta erreibindikazioak, emakumeak diren aldetik. aintzat hartzen ez dituen jokaera bada. Ikus, gainera Androzentrismoa Loturiko artikuluak AndrozentrismoaAndrozentrismoa gizona gizartearen eta kulturen zentro edo […]

Hurra arbolatik erortzen denean, sagarra bildu eta dolarera eramateko garaia dela adierazteko, urri aldera. Loturiko artikuluak odolkiak ordainetanNorberari gertatu edo egindakoa, norberak egindakoagatik izan dela adierazteko. Beste hizkuntzetan gaztelaniaz, donde las dan, las toman Ikus, gainera odolki, Gizapediako hiztegian gaitzak haizeariGaitzak, nekeak eta zailtasunak gainditu eta aurrera jarraitu behar dela […]

Valençay-ko ituna Napoleonek eta Fernando VII.a Borboikoak 1813ko abenduan Frantziako Valencay herriko gazteluan, Frantziako erdialdean, 1808tik Fernando VII.a konfinatuta zegoen lekuan, adostutako eta sinatutako ituna izan zen. Itun horren arabera, Espainiako Independentziako Gerraren ondoriozko liskarrak bertan behera uztea, Espainiaren eta Frantziaren arteko bakea eta adiskidetasuna, tropa frantsesak eta ingelesak (azken […]

Kontzientzia-askatasuna norberaren sinesmen eta konbikzioak jarraituz jokatzeko eskubidea da. Oinarrizko giza-eskubidetzat hartzen da, eta gehienetan pentsamendu, ideologia eta erlijio-askatasunarekin batera jaso edota haiekin identifikatzen da. Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, libertad de conciencia.   Loturiko artikuluak Hizkuntza-kontzientziaHizkuntza-kontzientzia pertsona batek hizkuntzari buruz duen hautemate eta ezagutza da, hizkuntzaren analisia egin eta hizkuntza garatzen […]

Munduko lehenengo sex-shop edo sexu-denda Alemaniako Flensburgo hirian sortu zuen 1962 urtean Beate Uhse emakume alemaniarrak. Beate Uhse (1919-2001) hegazkinlari ezaguna izan zen, hegazkinak Alemanian pilotatu zituen lehen emakumeetako bat. 1939ra arte, hegazkinlari akrobatikoa izan zen eta Bigarren Mundu Gerran zehar Luftwaffe-rentzat garraiorako hegazkinak pilotatu zituen. Bigarren Mundu Gerra bukatzear […]

Goiko ganbera eta beheko ganbera edota goiko ganbera eta beheko ganbera dira sistema politiko bikameral batean bi erakunde legegileak izendatzeko konbentzionalki erabiltzen diren terminoak. Behe-ganbera, gehienetan, da herritarrek zuzenean aukeratzen duten erakundea, batzuetan hautespen-demarkazio batzuen arabera, eta historikoki horrela izan ez den arren – eta horregatik deitzen zaio behe ganbera–, […]

Ikus, gainera: 1855eko burdinbideen legea Isabel II.a (…) Espainiako Erregina: honako hau ikusi eta ulertzen duzuen guztioi hau jakinarazten dizue: Gorteek honako hau agindu dutela eta nik berretsi dudala: 4. artikulua. Zerbitzu orokorreko trenbideen eraikuntza Gobernuak egiaztatu ahal izango du eta, bestela, partikularrek edo konpainiek. 6. artikulua. Partikularrek edo konpainiek […]

Datu desagregatuak informazio estatistiko jakin bat atal edo talde batzuetan banaturik adierazten den datuak dira, hala nola estatu bateko langabezia sektore ekonomikoaren edo sexuaren arabera banatzen denean. Datu desagregatuei esker, jasotzen den informazioa finagoa da, baina egia da aldi berean horretarako jatorrian datu bilketarako lan handiagoa eskatzen dutela. Ikus, gainera […]