Azken artikuluak

Atlantismoa nazioarteko aliantza eta horri dagokion korronte eta jardun politikoa, Mendebaldeko Europako herrialdeek, Estatu Batuek eta Kanadak (hertsiki Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeko herrialdeek) osatzen dutena. Horren helburua da elkarren arteko defentsa egitea mehatxu eta eraso belikoen aurka elkar defendatu, eta ikuspuntu politiko batetik, herrialde horietan indarrean dauden demokrazia liberalak babestea, […]

Behar denean hitz egitea ondo dagoela, baina askotan onena isilik egotea dela adierazteko. Aldaerak aldian behin mintzatzea zilarrezkoa bada, isiltzea urrezkoa da Loturiko artikuluak ausartarena da munduaPena merezi duen zerbait lortzeko ausarta edo adoretsua izan behar dela adierazteko. Aldaerak ausartarentzat da mundua darraionarentzat da ihiziaZerbait nahi duenak horren bila jardun […]

Erabaki bat hartutakoan atzera itzultzea zilegi ez dela adierazteko. Beste hizkuntzetan gaztelaniaz, quien fue a Sevilla, perdió su silla Loturiko artikuluak MarkuletaMarkuleta bereziki Gipuzkoan, eta maiztasun txikiagoarekin Nafarroan, zabaldutako euskal deitura. Emaitzen kontua (galdu-irabazien kontua)Emaitzen kontua, galdu-irabazien kontua, galera eta irabazien kontua edo galdu-irabazi orria enpresa baten ekitaldiko emaitza edo […]

Aurrezki-kontua finantza-entitate batekin kontratatzen den banku-kontua da, bereziki orokorrean interes txiki baten trukean dirua aurrezteko erabiltzen dena, saldoaren erabateko erabilgarritasunarekin; eragozpen gisa, ordea, kontu korronte bati ez bezala, aurrezki-kontu bati ezin zaizkio orokorrean atxiki helbideratzeak, kreditu- edo debitu-txartelak eta nominen sarrera. Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, cuenta de ahorro. Ikus, gainera Aurrezki-libreta […]

Arkitekturan, trazeria harriz edo egurrez egindako apaingarria da, forma geometriko anitzekin eratua. Egitura arkitektonikoen erremate edo bukera gisa jarri ohi da. Loturiko artikuluak Sormena (artea)Arte-sormena edo sormen artistikoa artistak artelanak burura ekarri, pentsatu eta gauzatzeko prozesua da, irudimen artistikoa eta teknika artistikoak konbinatuz. Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, creación artística. Akuarela edo urmargoaAkuarela edo […]

El celibat (del llatí caelebs, "sol, sola") és la situació personal de la persona que ha renunciat a relacions de parella de tipus afectiu-sexual i que ha optat per la castedat. Al llarg de la història i en algunes cultures, alguns col·lectius i individus han definit la seva identitat i […]

Hiri trinkoa espazio txiki batean biztanle asko bildu eta lurzoruaren erabilera anitza (etxebizitza, zerbitzuak, merkataritza, ...) duen hiri mota da. Abantaila gisa, ingurumenaren aldetik aipatu behar da erlatiboki azalera txikiagoa hartzen duten hiriak direla eta beraz, inguruko lur eremu naturalaren antropizazio-maila txikiagoa izaten dela; biztanleen bizi-kalitateari dagokionean, berriz, zerbitzuen eta […]

Gobernu-motak estatu batean boterea garatzeko era desberdinak dira, bereziki nork agintzen duen eta nola agintzen duen arabera. Gobernu-mota zuzen edo egokienari buruzko buruzko hausnarketa etengabea izan da filosofiaren historian zehar: Platonek gobernu-mota hoberena aristokrazia zela baieztatu zuen, aristokrazia zentzu literalean ulertua, hots, aristoi edo onenek osatzen duen taldearen eskutik. Aristoteles-ek […]

Deutsches Afrikakorps (DAK), Afrikakorps edo Afrika Korps,  Alemania naziak Afrikako iparraldean, zehazki Egiptoko ekialdean, Libian eta Tunisian, bidali zituen Wehrmacht-eko tropen multzoa izan zen, bereziki unitate akorazatuek osatua. Tropa horiek 1941 urtean bidali ziren Mussoliniren tropak Libian sostengatzeko. Horien garaipen ezagunena Tobruk-eko gudua 1942 urteko ekainean; 1942 urteko uztailean eta […]

Barduloak edo barduliarrak Antzinateko erromatar aurreko gizataldea zen, gutxi gorabehera Oiartzun, Urumea eta Oria ibaietatik Deba ibairaino zabaltzen zena, eta hegoaldetik Arabako ekialdea ere hartzen zuena. Ekialdeko baskoien eta mendebaldeko karistiarren artean kokatzen ziren. Eztabaida dago bardulo, karistiar, autrigoi eta inguruko herrien jatorriari buruz; batzuen arabera, indoeuroparren aurreko gizataldea zen […]

Uralak edo Ural Mendiak Errusian dagoen mendilerroa da, 2.300km-tan zehar ipar-hego ardatzean eratua, 150km-ko zabalerarekin. Europa eta Asia bereizteko mugatzat hartu izan da eta altuera ertaineko mendiak biltzen ditu, altuena izanik Narodnaya mendia (1895 m). Inguruko hiri inportanteak dira Ekaterinburgo, Txeliabinsk, Perm eta Oufa. Loturiko artikuluak Gratikula (geografia)Geografian, gratikula mapa […]

Narrazio batean, narratzaile lekukoa (*lekuko narratzailea) protagonista izan gabe narrazioko gertakariak bizi eta kontatzen dituen narratzaile mota da. Beraz, bere funtzioa behatzea da, narrazioan gertatzen diren gorabeherei ahalik eta xehetasun handienez erreparatzea, baina hartan nabarmen parte hartu gabe. Hala ere, komeni da aldi berean, narratzaile lekukoa nolabait parte hartzea, istorioari […]

Agustin Hiponakoaren aipua, norbait, eta hedaduraz zerbait, soilik laguntasunetik, edo zaletasunetik, ezagutu daitekeela adierazten duena. Loturiko artikuluak Expressis verbisZerbait espresuki, berariaz edo esplizituki aipatu dela adierazteko. SaeculumSaeculum pertsona baten bizitza osoari dagokion aldia da edota belaunaldi edo populazio oso bat berritzeko behar den denbora. Termino hori Antzinako Erroman erabili zen […]

Teknologia emergenteak eta teknologia berriak, teknologia sortu berriak dira, duela gutxi eta azkar garatutakoak, denboran zehar aski iraunkorrak eta gizartean eta ekonomian aldaketa garrantzitsuak eragiteko ahalmena dutenak, ezagutza zientifikoa handitu, produktibitatea gehitu edo gizarte ongizatea hobetzeko. Historian zehar, ugari izan dira teknologia emergenteak, gizarteak aurrerabidean jarri dituztenak, hala nola suaren […]

Maitalea itsua dela eta maite duenaren gauza txarrak ere ontzat ematen dituela adierazteko. Beste hizkuntzetan gaztelaniaz, el amor es ciego   Loturiko artikuluak esaera zaharrak, gezurrik ezEsaera zahar edo atsotitzen irakaspenek bizitzari buruz egi-egia direla adierazteko. batek arrosaren kolorea maite, besteak usainaJendeak orokorrean gustu ezberdinak dituela adierazteko. Aldaerak batek arrosaren […]

Alemania nazian, Ordena Berria edo Europako Ordena Berria (alemanieraz, Neuordnung edo Neuordnung Europas) erregimen naziak Europa osoan bere asmo espantsionistak gauzatu ondoren (ikus, gainera, Lebensraum), bereganatutako lurraldeetan ezarri nahi zuen ordena, erregimen edo gizarte antolamendu berria izan zen, konkistatutako lurraldeen zati handi bat ariar arrazakoentzat utziz, beste populazioak bere interes […]

Glotofagia erabateko hizkuntza-ordezkapenaren ondorioz hizkuntza bat erabat baztertu edo desagertzen denean gertatzen den fenomenoa da. Estrategia kultural eta  ideologiko jakin bati jarraiki gertatzen denean linguizidioa da. Ikus, gainera Hizkuntzen desagerpena   Loturiko artikuluak Hizkuntza hilaHizkuntza hila egun hiztun naturalik ez duen hizkuntza da, egunerokoan beste pertsonekin komunikatzeko erabiltzen ez den […]

Linguizidioa edo hizkuntza-genozidioa hizkuntza bat desagerraraztea da, glotofagia edo erabateko hizkuntza-ordezkapenerako estategia politiko supremazista, kolonialista edo gorrotozko bati jarraiki, bortxaz edo koloniazio kulturalerako tresnak erabiliz, hala nola eskolak eta hedabideak. Loturiko artikuluak Hizkuntza ordezkapena (mintzaldaketa)Hizkuntza-ordezkapena edo mintzaldaketa eskualde geografiko edo gizarte eremu batean hizkuntza baten ohiko erabilera publiko edo komunitarioa […]

Erdi-diglosia edo sasidiglosia (gaztelaniaz, semidiglosia, pseudodiglosia) Jose María Sánchez Carrión, Txepetx,  hizkuntzalariak diglosia egoerak sailkatzeko erabili zuen kategorietako bat da, hizkuntza bakar batean bi aldaerek funtzio guztiz desberdinak betetzen dituztenean komunitate baten barnean; adibide gisa, herrialde arabiarretan arabiera klasikoarekin (goi-mailako funtzio betetzn duena) eta herri-arabierarekin gertatzen den egoera aipatzen da. […]

Ariar arraza edo arraza ariarra (*arraza arioa) arraza kaukasiarreko azpiarraza bat den ustezko tipologia arraziala da, indoeuropar hizkuntzak dituzten herrietako jatorrizko populazioari dagokiona. XIX. mendean bigarren erdialdetik XX. mendeko lehen erdialdera egon zen indarrean. Hasieran, ordea, ariar arrazak tipologia fisikoari baino, jatorri etniko edo historiko jakin bati egiten zion erreferentzia. […]