Kazikeak eta kazikismoa

Kazikismoa edo jauntxokeria sistema politiko bat da, itxuraz demokratikoa, baina finean tokiko oligarkia batek, kazikeek alegia, herritarrengan garatzen duen manipulazio ideologikoan eta mendekotasun ekonomiko eta politikoan oinarritzen dena, betiere estatuko edo goi mailako elite baten alde, oligarkiak elite zentralarekin duen elkar laguntzarako klientelismo harremanaren bitartez.

Kazikeak (cakchiqueles hitzetik) Ertamerika eta Karibeko tribu indigenetako buruzagiak ziren jatorrian. Hedaduraz, XIX. mendetik tokiko oligarkia izendatzeko erabiltzen da; hain zuzen ere, aberats eta boteretsua izanik eta jende xehea bere mendean edukirik, herri txiki edo ertain bateko politikan eragin edo botere handia duen eta beraz bere mesedetara, ideologia politikoari erreparatu gabe, arlo politiko eta ekonomikoko afera guztiak antolatzen dituen agintari politikoa da kazikea, herriko jauntxoa edo,  klientelismo edo bezero-sareen bidez edo besterik gabe bere borondatea isilpeko mehatxuen bitartez inposatuz nagusikeria politikoa garatzen duena. Are eta zabalago, kazikea edozein erakundetan boterea modu absolutista, interesatu eta pertsonalista batean baliatzen duen kargu edo buruzagia da. Labur esanda, kazikismoa tokiko politika bere nagusikeriaz baliatuta guztiz kazikeek, oligarkia gisa, kontrolatzen duten sistema politikoa da, herri xehearen dominazioa edo mendetasuna baliatuz.