Sakabanatzea

Estatistikan, sakabanatzea edo sakabanaketa, batzuetan aldakortasuna ere deitua, aldagai kuantitatibo batean datuak beraien artean edo erdiguneko balio batetik zenbat aldentzen diren adierazten duen ezaugarria da. Erdigune edo zentralizazioarekin batera, datu multzoen ezaugarri garrantzitsunetakoa da. Sakabanatzea estu loturik dago emaitza estatistikoen fidagarritasunarekin: sakabanatzea zenbat eta handiagoa izan, emaitza estatistikoek orduan eta errore handiagoa izango dute, eta ziurgabetasuna orduan eta handiagoa izango da. Datu guztiak berdinak direnean, aldagai estatistikoa konstante ziurra denean alegia, sakabanatzea hutsa da.

Sakabanatzea neurtzen duten hainbat estatistiko daude: sinpleena ibiltartea da, datu handiena ken datu txikiena alegia, baina erabiliena desbideratze estandarra da, datu bakoitza batezbesteko aritmetikotik bataz beste zenbat desbideratzen den adierazten duena.

Sakabanatze-neurrien bilduma zabala dago:

• ibiltartea
• kuartil arteko ibiltartea
• batez besteko desbideratzea
• desbideratze estandarra
• bariantza

Beste alde batetik sakabanatze neurri absolutuak eta erlatiboak bereizten dira. Sakabanatze neurri erlatiboak erdigunearen magnitudea hartzen dute kontuan sakabanatzea neurtzean; adibidez, ez dira berdinak 4ko desbideratze estandarra 10eko eta 100eko batebesteko baten inguruan, erlatiboki sakabanatzea handiagoa baita lehen kasuan. Sakabanatze erlatiboko neurriak sakabanatze neurri absolutu bat dagokion zentro-neurriarekin zatituz eskuratzen dira; adibidez, aldakuntza-koefizientea desbideratze estandarra batebesteko aritmetikoarekin zatituz kalkulatzen da.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, dispersion, spread; gaztelaniaz, dispersión.

Ikus, gainera

• Ikasliburua: Aldagai bakunaren deskribapena: sakabanatzea 
• Erdigunerako neurriak