Basailuak eta basailutza

Basailutza edo basailutza-sistema Erdi Aroko nobleen arteko mendekotasun harreman bat zen, maila beheragoko nobleak, jauntxoak, maila goragoko jaun edo nobleekin, maiz erregearekin, lotzen zituena (ikus, eskubide feudalak). Horren arabera, basailuak men egitea, fideltasuna eta zerbitzu militarra (consilium et auxilium) eskaintzen zizkion jaun nagusiari edo erregeari, eta horrek babes militarra eta feudoa ematen zizkion trukean basailuari, eta horrela basailua jaun feudal bihurtzen zen. Feudoa, jaurerria ere deitua, lursail zabala zen, bertako jauregi, etxe eta jopuekin batera, basailua jauntxo bihurtzen zuena. Basailutza izan zen beraz, feudalismo izeneko sistema sozial, politiko eta ekonomikoaren oinarria.

Basailutza-ituna gauzatzeko, omenaldiaren zeremonia, non basailuak bere eskuak jaun nagusiaren eskuekin batera jartzen zituen, geroago idatziz ere egin bazen ere. Inbestidura beranduago gertatzen zen, jaun nagusiak feudoa ematen zionean basailuari.