Federazioak, federalismoa eta estatu federala

Herrialde bati buruz, federazioa edo estatu federala printzipioz subiranoak diren erregio edo nazio multzo batek osatzen duten estatu zentrala da, estatu federala nazio edo erregio horien artikulazio-puntu bat baino ez delarik. Federazioa antolakuntza politiko gisa baieztatu eta aldezten duen joera politikoari federalismo deritzo. Estatu federal, estatu zentralak gai komun batzuk baino ez ditu kudeatzen, hala nola kanpo harremanak eta defentsa, eta autonomia zabala ematen die federazioa osatzen duten entitate politikoei, ahalik eta deszentralizazio handienarekin. Orokorrean, federazioa osatzen duten entitate horiek aske dira, hala erabakiz gero, federazioa uzteko. Estatu federalak dira, besteak beste, Ameriketako Estatu Batuak, Kanada, Alemania eta Australia. Hain zuzen ere, Ameriketako Estatu Batuetako e pluribus, unum leloak ("askotatik, bat")  ondo asko adierazten du federalismoaren mamia, jatorrian nazio subiranoak diren entitate politikoen batasuna alegia.

Estatu eremutik kanpo, federazioa erakunde autonomo batzuk bateratu egiten dituen elkartea ere bada, gai eta helburu komunak lantzeko. Horrela, adibidez, kirol federazioak herri mailako herri elkarteen batasunaz eratzen dira.