Joera zentraleko neurriak (zentralizazio-neurriak)

Estatistikan, joera zentraleko neurriak, zentro-joerako neurriak edo zentralizazio-neurriak (batzuetan neurri ordez parametro ere esaten da, parametro estatistikoa beste zerbait den arren)  datuak zein balioren inguruan biltzen diren adierazten duten estatistikoak dira, datu-multzo osoa balio bakar baten bitartez laburtu eta adierazi egiten dutenak. Adibidez, 18 urteko emakume gazteen pisua 55 kilo ingurukoa dela adierazten dugunean, pisuaren zentroa neurtzen ari gara. Zentralizazioa datu-multzoen ezaugarri funtsezkoena da, sakabanatzearekin batera; hain zuzen, zentro-neurriak sakabanatze-neurriekin batera kalkulatu ohi dira, sakabanatzea zenbat eta handiagoa, orduan eta adierazgarritasun txikiagoa dute erdigunerako neurriek: adibidez, 55 kiloko batez besteko pisua esanguratsuagoa izango da pisuak 50-60 tartean banatzen direnean, 45-65 tartean zehar hedatzen direnean baino.

Joera zentraleko neurriak, kuantilekin batera, banaketa bateko posizio-neurriak dira.

Zentralizazio-neurri batek izan beharko lituzkeen propietateak honako hauek dira:

• modu zehatz eta finkoan definitua izatea, hobe formula aljebraiko baten bitartez;
• bakarra eta finkoa izatea;
• datu guztiak kontuan hartzea kalkuluan;
• kalkulatzen eta interpretatzen erraza izan behar da;
• sendoa izatea, hots, muturreko datuek ez dute emaitzan eragin handirik izan behar;
• lagin ezberdinetarako balio homogeneoak ematea, sakabanatze txikiarekin alegia.

Joera zentraleko estatistikoen zerrenda

• Batezbesteko aritmetikoa sinplea
• Mediana
• Moda
• Batezbesteko aritmetiko haztatua
• Batezbesteko koadratikoa
• Batezbesteko geometrikoa
• Batezbesteko harmonikoa
• Moztutako batezbestekoa
  • Kuartil arteko batezbestekoa
• Winsortarturiko batezbestekoa
• Batezbesteko orokortua
  • Batezbesteko koadratikoa
  • Batezbesteko kubikoa
• Erdi-ibiltartea (mid-range)
• Kuartil arteko erdi-ibiltartea (midhinge)
• Hiruko batezbesteko (trimean)

Beste hizkuntzetan: ingelesez, central tendency measures.

Ikus, gainera

• Ikasliburua: Aldagai bakunaren deskribapena: zentroa eta beste kokapenak
• Sakabanatze-neurriak